બાળ પ્રિય વિરલ વિભૂતિ નેતા - પંડિત જવાહરલાલ નહેરુ

 *બાળ પ્રિય વિરલ વિભૂતિ નેતા - પંડિત જવાહરલાલ નહેરુ*

       ભારતના પ્રથમ વડા પ્રધાન અને ભારતના સ્વતંત્રતા સંગ્રામના મહાન નેતા, પંડિત જવાહરલાલ નહેરુ, "ચાચા નહેરુ" તરીકે સમગ્ર દેશમાં જાણીતા છે. 14 નવેમ્બર, 1889ના રોજ જન્મેલા નહેરુનું બાળમન અને બાળકો પ્રત્યેનો પ્રેમ એ તેમના જીવનનો એક મહત્વનો ભાગ હતો.

*બાળપણ અને શિક્ષણ:-

          જવાહરલાલ નહેરુએ પોતાના બાળપણમાં સારો સમય વિતાવ્યો. તેમના પિતા પંડિત મોટીલાલ નહેરુ, વિખ્યાત વકીલ હતા અને તેમને શિક્ષણના ક્ષેત્રમાં આગ્રહ હતો. નહેરુએ શરૂઆતમાં ઘરમાં અંગ્રેજ શિક્ષકો પાસેથી શિક્ષણ મેળવ્યું. કિશોરાવસ્થામાં તેમણે ઇંગ્લેન્ડના હેરો સ્કૂલ અને પછી કેંબ્રિજ યુનિવર્સિટીમાં ભણવાનું શરૂ કર્યું. ત્યારબાદ તેઓ હાર્વર્ડ અને લંડનના ઇનર ટેમ્પલમાં ન્યાયની પદ્ધતિઓમાં નિષ્ણાત બન્યા. નહેરુએ બાળપણમાં વિદેશી શિક્ષણ લીધું હોવા છતાં, તેમના મગજમાં હંમેશા ભારતની સાંસ્કૃતિક પરંપરા અને મૌલિક માનવતાવાદના વિચાર આવ્યા.

*સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં મહત્વનું યોગદાન:-

       જવાહરલાલ નહેરુના જીવનમાં એક સૌથી મહત્વપૂર્ણ નિર્ણય ભારતના સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં જોડાવવાનો છે. તેઓ 1920ના દાયકામાં મહાત્મા ગાંધીજીના માર્ગદર્શન હેઠળ સ્વતંત્રતાના આંદોલનમાં જોડાયા. નહેરુએ કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ તરીકે 1929માં લાહોરના સત્રમાં ભારતના પૂર્ણ સ્વરાજ માટે મજબૂત નિવેદન આપ્યું. તેમની અનેક વખત અંગ્રેજ સરકાર દ્વારા ધરપકડ કરવામાં આવી, અને આના કારણે તેમણે પોતાના દેશ માટે મક્કમતાથી લીધેલા નિણર્યમાં આગળ  વધવામાં હિંમત છોડી ન હતી.

*"ચાચા નહેરુ" - બાળકોના પ્રિય:-

      નહેરુ પોતાના વ્યક્તિત્વમાં અત્યંત પ્રેમાળ અને દયાળુ હતા, ખાસ કરીને બાળકો પ્રત્યે. બાળકોની નિર્દોષતા અને ઉત્સાહ તેમને ખૂબ પ્રિય હતા. તેઓ માનતા કે બાળકો રાષ્ટ્રના ઉદયમાન પાયો છે. તેમની નિર્દોષતા અને સુંદર ભાવનાઓના કારણે, તેઓ દરેક બાળકના પ્રિય ચાચા તરીકે જાણીતા હતા. જ્યારે પણ નહેરુ બાળકોને મળતા, તે બાળકોથી ઘેરાઈ જતાં. બાળકોને મીઠી વાતો, મજાની વાતો અને રમતોમાં તેમને આનંદ આવતો, અને આ કારણે બાળકો તેમના નજીક આવતા.

*બાળદિનની ઉજવણી:-

     જવાહરલાલ નહેરુના જન્મદિવસ, 14 નવેમ્બરે, "બાળદિન" તરીકે ઉજવવાનું શરૂ કરવામાં આવ્યું. આ દિવસે દેશભરમાં સ્કૂલોમાં વિવિધ કાર્યક્રમો અને ગતિવિધિઓ યોજવામાં આવે છે, જેમાં નાટકો, નૃત્ય, ખેલકૂદ, અને કૃતિઓ દ્વારા બાળકોના ટેલેન્ટને પ્રોત્સાહન આપવામાં આવે છે. આ દિવસ બાળકોને આનંદ, ખુશીઓ અને માન્યતાની સાથે, તેમની આગેવાની અને સિદ્ધિ માટે એક ખાસ તક આપે છે.

*નહેરુની શિક્ષણ માટેની દ્રષ્ટિ:-

    નહેરુએ પોતાના વડા પ્રધાનના કાર્યકાળ દરમિયાન શિક્ષણની નવી નીતિઓ અમલમાં મૂકી. તેમના માટે શિક્ષણએ માત્ર વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવાની પ્રક્રિયા નહોતી, પરંતુ વ્યક્તિની મૌલિકતા અને માનવતાવાદના ભાવોનો વિકાસ કરવાનું એક સાધન હતું. તેમણે શિક્ષણ અને વિજ્ઞાનને આગળ વધારવા માટે વિવિધ સંસ્થાઓની સ્થાપના કરી, જેમ કે IITs, AIIMS, NITs, અને અનેક કૃષિ યુનિવર્સિટીઓ.

    નહેરુજીએ માને છે કે દરેક બાળકને યોગ્ય શિક્ષણ મળે તે દેશના વિકાસ માટે જરૂરી છે. તેમના દ્રષ્ટિકોણ મુજબ, શિક્ષણ તેવું હોવું જોઈએ કે જે બાળકોને એક નવો વિચાર, પ્રશ્ન અને નવી શીખવાની રીતો આપવાનો પ્રયાસ કરે.

*"ડિસ્કવરી ઓફ ઇન્ડિયા" અને બાળકો માટે લખેલા પત્રો:-

     જવાહરલાલ નહેરુએ ખૂબ જ પ્રતિભાશાળી લેખક હતા. તેમના પુસ્તક "ડિસ્કવરી ઓફ ઇન્ડિયા" એ ભારતીય ઇતિહાસ અને સંસ્કૃતિ પર એક ઉંડો અભ્યાસ છે. આ પુસ્તકમાં નહેરુએ ભારતીય સંસ્કૃતિના ઉદયથી લઈને વિદેશી શાસન સુધીના વિકાસને તટસ્થ રીતે રજૂ કર્યા છે.

    જ્યારે નહેરુ જેલમાં હતા, ત્યારે તેમણે પોતાના પુત્રી ઇન્દિરા ગાંધીને પત્રો લખ્યા, જે આજે "લેટર્સ ફ્રોમ એ ફાધર ટુ હિઝ ડોટર" નામથી જાણીતા છે. આ પત્રોમાં નહેરુએ ઇતિહાસ, વૈજ્ઞાનિક ચિંતન અને વૈશ્વિક દ્રષ્ટિકોણ વિશે સરળ ભાષામાં ચર્ચા કરી છે.

*ભારતના વિકાસમાં યોગદાન:-

     સ્વતંત્રતા પછી, નહેરુએ ભારતના વિકાસ માટે મક્કમ પાયો મૂક્યો. તેઓએ પ્લાન્ડ ડેવલપમેન્ટનો આગ્રહ કર્યો, જેમાં દેશના વિવિધ સેક્ટરોમાં પ્રાથમિક સુધારણા અને વિકાસના કામો શરૂ કરાયા. નહેરુના વડપણ હેઠળ, ભારતે પ્રથમ પાંચ વર્ષીય યોજનાઓનો અમલ શરૂ કર્યો. તેઓએ ઉદ્યોગ, કૃષિ, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને વૈજ્ઞાનિક સંશોધનના ક્ષેત્રોમાં સુધારણાની દિશામાં અનેક પ્રોજેક્ટની સ્થાપના કરી.

     નહેરુએ માને છે કે ભારતનું ભવિષ્ય તેના બાળકોના હાથમાં છે. તેઓએ શિક્ષણ અને આરોગ્યમાં સુધારા અને વૈજ્ઞાનિક અભિગમ સાથે બાળકોને પ્રોત્સાહિત કરીને રાષ્ટ્રના મહાન સર્જક બનાવવા માટે એક મજબૂત પાયો નાખ્યો.

*સારાંશ:-

     જવાહરલાલ નહેરુની દ્રષ્ટિ, પ્રેમ અને દયાએ આજના સમયમાં પણ પ્રમાણમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. તેઓ માત્ર એક રાજકીય નેતા નથી, પરંતુ એક એવા માનવતાવાદી વિચારક હતા, જેમણે પોતાના જીવનનો મોટો ભાગ બાળકોના ઉત્થાન અને વિકાસ માટે સમર્પિત કર્યો.

     "ચાચા નહેરુ" તરીકે ઓળખાતા, નહેરુના આદર્શો આજે પણ સ્કૂલો, કોલેજો અને શિક્ષણના મંચો પર જીવંત છે. "બાળદિન" ની ઉજવણી દ્વારા, આપણે નહેરુના પાયાનો વિકાસ કરતા, ભારતના ભવિષ્યને વધારે તેજસ્વી અને સજ્જ બનાવી શકાય છે.

     જવાહરલાલ નહેરુના "બાળ પ્રિય" સ્વભાવને આજે પણ યાદ કરવામાં આવે છે, અને તેમના આદર્શો હંમેશા બાળકના ઉજ્જવળ ભવિષ્યની પ્રેરણા બની રહ્યા છે.

- નયના જે. સોલંકી

- આંખો